Cholesterol – Wat is dat nou?

Cholesterol – wat is dat nou?

In een blog die ik onlangs ergens las over cholesterol werd me weer duidelijk hoe ongrijpbaar de relatie tussen voeding en gezondheid voor veel mensen, zelfs voor mensen die zich oprecht in de materie verdiepen, nog steeds is. Daarom zal ik een aantal blogs wijden aan hele basale onderwerpen. In de eerste plaats: cholesterol.

Wat is cholesterol.

Cholesterol is een bepaalde soort vet. Eieren, maar ook vlees en zuivel zijn de belangrijkste bronnen van cholesterol. Dit cholesterol wordt in onze darm opgenomen en vervolgens op allerlei plaatsen in onze lichaam opgeslagen, want cholesterol heeft namelijk allemaal belangrijke functies in ons lichaam. In de volksmond heeft cholesterol dan ook onterecht een slechte naam. Cholesterol is namelijk de bouwsteen van verschillende hormonen, zoals de oestrogenen, de progestagenen, de androgenen, maar ook van cortisol en aldosteron en zelfs vitamine D kunnen we niet maken als we geen cholesterol aten. Cholesterol is verder de grondstof voor het gal dat we maken in onze galblaas en last but not least is cholesterol onderdeel van de wanden van de cellen in ons lichaam. Op die plaatsen is cholesterol verantwoordelijk voor onder andere de onmisbare communicatie tussen cellen. Denk bijvoorbeeld aan de myelineschedes die onze zenuwen omhullen: die zijn zeer rijk aan cholesterol. Demyelinisatie (het verlies van myeline) wordt gezien als een onderliggende oorzaak van de ziekte Multiple Sclerose (MS). Cholesterol is dus niet iets gevaarlijks en ongezonds, het is een heel belangrijke (voedings)stof!

Wat is cholesterol ook.

Als we cholesterol eten, wordt het uit de darm opgenomen en via een ingewikkeld proces getransporteerd naar de lever. Dit proces is zo ingewikkeld omdat cholesterol niet goed oplosbaar is in ons bloed. Om het cholesterol vanuit onze lever wel verder door ons lichaam te kunnen verspreiden is dus een slimme truc nodig. Die heeft ons lichaam, of eigenlijk de evolutie, bedacht door het cholesterol te binden aan bepaalde eiwitten (proteinen). Deze verbinding tussen cholesterol (= vet = lipide) en eiwit (= proteine) heten “lipoproteinen” en die zijn goed oplosbaar in ons bloed. Er zijn verschillende soorten van deze lipoproteinen. De lipoproteinen die cholesterol van de lever naar de rest van ons lichaam (de periferie) transporteren heten LDL (low density lipoproteine), de lipoproteinen die het cholesterol vanuit de periferie weer naar de lever terugbrengen heten HDL (high density lipoproteine). Nu begrijp je ook waar de namen LDL-cholesterol en HDL-cholesterol vandaan komen. LDL-cholesterol kun je dus helemaal niet eten en het is dus ook onzin om te zeggen of bepaalde voeding veel ‘slecht’ (of LDL) cholesterol bevat. Voeding kan alleen cholesterol bevatten en geen LDL- of HDL-cholesterol, tenzij je bloed gaat drinken, zoals de Maasai.

Is cholesterol in de voeding ongezond?

De laatste mythe die ontkracht moet worden is dat het eten van cholesterol ongezond is. Wetenschappers hebben een relatie aangetoond tussen het LDL-cholesterolgehalte in ons bloed, dus de hoeveelheid van het lipoproteine LDL in ons bloed, en hart- en vaatziekten. Maar voordat je nu met een beschuldigende vinger naar cholesterol gaat wijzen moet je je afvragen of het eten van cholesterol van invloed is op de hoeveelheid LDL- of HDL-cholesterol in je bloed. Want om iets te kunnen zeggen over of cholesterol eten ongezond is moet er een directe (of eventueel indirecte) relatie zijn aangetoond tussen het eten van cholesterol en de kans om bijvoorbeeld een hartinfarct te krijgen. Bij het onderzoek van de directe relatie moeten we kijken of mensen die veel cholesterol eten ook meer hart- en vaatziekten krijgen of eerder doodgaan. Omdat dit onderzoek vaak lang duurt, baseren onderzoekers zich liever op een indirecte relatie, zoals de relatie tussen cholesterol in de voeding en het gehalte LDL-cholesterol in het bloed. Je zou immers kunnen zeggen dat, als het eten van cholesterol je LDL-cholesterol verhoogt, cholesterol daarmee ongezond is, omdat een hoog LDL een risicofactor voor hart- en vaatziekten is.

Maar beide relaties zijn nooit aangetoond. Wetenschappers hebben mensen dagelijks tot wel 10 eieren laten eten, maar al die extra hoeveelheden cholesterol hadden nauwelijks invloed op de hoeveelheid LDL-cholesterol in ons bloed. Het eten van cholesterol heeft dus niet of nauwelijks invloed op de hoeveelheid LDL-cholesterol in ons bloed. Hiermee is de indirecte relatie alvast ontkracht.

Ook de directe relatie tussen cholesterol en hart- en vaatziekten of sterfte is nooit aangetoond. Om dit aan te tonen lieten wetenschappers opnieuw mensen grote hoeveelheden eieren eten, maar ook in deze studie bleek dat deze mensen geen verhoogde kans op een hartinfarct hadden, geen verhoogde kans op overlijden en zelfs een iets kleinere kans op een beroerte, dan mensen die heel weinig cholesterol aten. Het enige manco aan dit onderzoek is nog, dat eieren misschien heel veel andere gezonde voedingsstoffen bevatten die compenseerden voor het ‘ongezonde’ cholesterol. In zoverre is het voor een echt definitief antwoord wachten op studies waarin we mensen puur cholesterol gaan voeren.

Waarom cholesterol in de voeding niet uitmaakt

Waarom de hoeveelheid cholesterol in onze voeding geen invloed heeft op de hoogte van het LDL-cholesterol is inmiddels ook duidelijk. Meer dan 90% van het cholesterol in ons bloed is namelijk niet afkomstig uit onze voeding, maar dat maken we zelf, in bijvoorbeeld de lever maar ook door cholesterol dat via de gal in de darm is uitgescheiden opnieuw op te nemen. Eten we meer cholesterol, dan maakt onze lever wat minder en dan recyclen we ook wat minder cholesterol uit de gal, eten we minder cholesterol, dan maakt onze lever wat meer en dan nemen we wat meer galcholesterol weer op uit de darm.

Conclusie

Wat je uit het bovenstaande moet onthouden is dat het eten van cholesterol dus geen invloed heeft op je gezondheid, en ook niet op je LDL-cholesterol gehalte. Ook snap je nu dat je LDL-cholesterol niet kunt eten, tenzij je bloed drinkt. Wat als waarheid voorlopig nog overeind blijft is dat de hoogte van ons ‘slechte’ LDL-cholesterol een risicofactor is voor hart- en vaatziekten en sterfte. Dus om je gezondheid gunstig te beinvloeden wil je daar iets mee doen. Behalve met cholesterolverlagende medicijnen (statines) kan dat ook op andere manieren, bijvoorbeeld met een gezonde leefstijl. Specifieke tips over hoe je dat doet, die komen in een volgende blog.